یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم روانکاری خودرو، فیلتر روغن موتور است. این قطعه به‌ظاهر ساده، نقش مهمی در محافظت از سلامت موتور ایفا می‌کند. وظیفه آن پالایش روغنی است که ذرات فلزی، آلودگی‌ها و ناخالصی‌های ناشی از عملکرد موتور را در خود جمع کرده است. اگر این فرآیند تصفیه به‌درستی انجام نشود، ذرات معلق به قطعات متحرک موتور می‌رسند و موجب ساییدگی زودهنگام و افت عملکرد پیشرانه می‌شوند.
اگر روغن موتور را خون جاری در رگ‌های خودرو بدانیم، صافی روغن به‌منزله کلیه‌ای است که باید این خون را تصفیه کند تا کارکرد سالم اجزای داخلی موتور تضمین شود. نادیده گرفتن عملکرد یا زمان تعویض فیلتر روغن، می‌تواند باعث کاهش راندمان، افزایش استهلاک و حتی خرابی جدی موتور شود.
صافی روغن چگونه کار می‌کند؟
صافی روغن یک محفظه فلزی استوانه‌ای‌شکل است که درون آن یک فیلتر کاغذی یا الیافی تعبیه شده است. روغن موتور، پس از آن‌که از پمپ عبور کرد، وارد فیلتر می‌شود. فیلتر با عبور دادن روغن از لایه‌های صافی داخلی خود، ذرات ریز و آلودگی‌ها را جدا می‌کند. سپس روغن تمیز به سمت قطعات متحرک موتور روانه می‌شود.
ساختار فیلتر شامل بخش‌های زیر است:
بدنه فلزی خارجی: جهت محافظت در برابر فشار روغن و عوامل محیطی
کاغذ فیلتر: معمولاً به‌صورت چین‌دار طراحی شده تا سطح تماس بیشتری با روغن داشته باشد
دریچه یک‌طرفه (Anti-Drainback Valve): مانع برگشت روغن به مخزن هنگام خاموش شدن موتور
سوپاپ بای‌پس: در صورت گرفتگی فیلتر، اجازه عبور مستقیم روغن را می‌دهد تا موتور بدون روغن نماند (اگرچه با روغن تصفیه‌نشده)
اهمیت صافی روغن در سلامت موتور
در طول عملکرد موتور، براده‌های ناشی از سایش قطعات، دوده حاصل از احتراق ناقص، رسوبات و آلودگی‌هایی مانند گرد و خاک یا آب می‌توانند وارد روغن شوند. اگر این ذرات توسط فیلتر جذب نشوند، به‌راحتی با روغن به قسمت‌هایی مانند یاتاقان‌ها، پیستون‌ها و سوپاپ‌ها رسیده و باعث ساییدگی و کاهش عمر مفید موتور خواهند شد.
همچنین، تجمع ذرات در روغن موجب افزایش ویسکوزیته و کاهش خاصیت روان‌کنندگی آن می‌شود. این مسئله منجر به افزایش اصطکاک، گرمای بیش از حد و در نهایت خرابی‌های پرهزینه خواهد شد.
چه زمانی باید فیلتر روغن را تعویض کرد؟
توصیه عمومی:
معمولاً توصیه می‌شود هم‌زمان با تعویض روغن موتور، صافی روغن نیز تعویض گردد. زیرا استفاده از فیلتر کهنه باعث آلودگی سریع روغن تازه می‌شود و کل عملیات تعویض روغن را بی‌فایده می‌کند.
بازه زمانی استاندارد در ایران:
خودروهای داخلی (مانند پژو، پراید، تیبا): هر ۵,۰۰۰ کیلومتر یا هر ۶ ماه، هرکدام زودتر فرا برسد
خودروهای خارجی یا دارای موتورهای حساس‌تر (مانند هیوندای، کیا، تویوتا): بسته به مدل، ۷,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰ کیلومتر
در صورتی که از روغن‌های نیمه‌سنتتیک یا تمام سنتتیک استفاده شود، ممکن است این بازه تا ۱۰,۰۰۰ کیلومتر نیز افزایش یابد، البته به شرط کیفیت مناسب فیلتر
شرایط رانندگی که باعث کاهش عمر فیلتر می‌شود:
ترافیک شهری و حرکت زیاد در دور موتور پایین (رانندگی در تهران یا شهرهای پرترافیک)
رانندگی در مناطق گرمسیر یا کویری (مانند یزد، اهواز، بندرعباس)
استفاده از بنزین بی‌کیفیت یا روغن‌های ارزان‌قیمت
استفاده طولانی‌مدت از خودرو در دور موتور بالا (مثلاً در خودروهای حمل بار یا تاکسی‌ها)
در این شرایط، بهتر است حتی زودتر از موعد استاندارد نسبت به تعویض فیلتر روغن اقدام شود.
نشانه‌هایی که زمان تعویض صافی روغن را هشدار می‌دهند
اگر زمان تعویض فیلتر را فراموش کرده‌اید یا مطمئن نیستید، این نشانه‌ها ممکن است به شما هشدار دهند:
کاهش فشار روغن موتور: معمولاً با روشن شدن چراغ روغن در پشت فرمان همراه است
صدای غیرعادی از موتور: مخصوصاً هنگام استارت سرد یا دور بالا
تغییر رنگ سریع روغن تازه: یعنی روغن به‌سرعت آلوده شده و فیلتر وظیفه‌اش را انجام نمی‌دهد
افزایش مصرف سوخت و کاهش شتاب: به دلیل روانکاری ناقص
در صورت مشاهده هرکدام از این نشانه‌ها، تعویض فوری فیلتر توصیه می‌شود.
آیا فیلترهای ارزان‌قیمت ارزش دارند؟
استفاده از فیلترهای بی‌کیفیت، به دلیل استفاده از کاغذهای نامرغوب، ممکن است فقط ظاهر فیلتر را حفظ کند، اما عملاً کار تصفیه را به‌درستی انجام نمی‌دهند. همچنین در مواردی سوپاپ بای‌پس در این نوع فیلترها عملکرد مناسبی ندارد و باعث آسیب جدی به موتور می‌شود.
همیشه از برندهای معتبر یا فیلترهای توصیه‌شده توسط کارخانه سازنده استفاده کنید.
با توجه به اهمیت سرویس‌های دوره‌ای از جمله تعویض به‌موقع فیلتر روغن، پیشنهاد می‌کنیم از اپلیکیشن سوپاپ استفاده کنید. این اپلیکیشن به شما کمک می‌کند تا زمان‌های دقیق تعویض روغن، فیلتر روغن، فیلتر هوا و سایر سرویس‌های خودرو را ثبت و به‌صورت هوشمند یادآوری دریافت کنید.
برای نصب اپلیکیشن سوپاپ، می‌توانید از لینک‌های زیر استفاده نمایید و یا به صفحه اصلی سایت مراجعه کنید.
سوپاپ را همین الان نصب کنید
بدون دیدگاه